Podstawowym aktem prawnym regulującym działanie spółdzielni socjalnych w naszym kraju jest ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz.U. Nr 94, poz. 651 z późn. zm.). Ustawa określa m.in.:
a) kto może założyć spółdzielnię socjalną;
b) zasady, na jakich spółdzielnia może się podzielić, połączyć i kiedy przechodzi w stan likwidacji;
c) co jest przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej;
d) wewnętrzne zasady funkcjonowania spółdzielni socjalnej;
e) odpowiedzialność i zasady rozliczania się z przekazanych do spółdzielni funduszy publicznych.
Stwierdza również, iż „w sprawach nieuregulowanych niniejszą ustawą do spółdzielni socjalnych stosuje się przepisy odnoszące się do spółdzielni pracy zawarte w ustawie z dnia 16 września 1982 r. Prawo Spółdzielcze (tekst. jedn. Dz.U. z 2003r., Nr 188, poz. 1848, z późn. zm.)
Pozostałe adekwatne akty prawne dla spółdzielni socjalnych:
1) ustawa z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy w zakresie osób bezrobotnych (Dz.U. z 2004r., Nr 99, poz. 1001 ), tekst jednolity z dnia 9 kwietnia 2008 r. (Dz.U. Nr 69, poz. 415 z późn. zm.);
2) ustawa z 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz.U. z 2003r., Nr 122, poz. 1143 z późn. zm);
3) ustawa z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz.U. Nr 123, poz. 776), tekst jednolity z dnia 18 stycznia 2008 r. (Dz.U. Nr 14, poz. 92);
4) ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2003r., Nr 96, poz. 873 z późn. zm.);
5) ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004r., Nr 173, poz. 1807 z późn. zm.).
Założyciele spółdzielni socjalnej
Założycielami spółdzielni socjalnych mogą być zarówno osoby fizyczne, jak i osoby prawne. Jeżeli założycielami spółdzielni socjalnej są osoby fizyczne, ich liczba nie może być mniejsza niż 5 i większa niż 50, jedynym wyjątkiem są spółdzielnie socjalne powstałe w wyniku przekształcenia się spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych.
Według ustawy, w kręgu osób fizycznych uprawnionych do tworzenia spółdzielni socjalnej znajdują się przede wszystkim:
• osoby bezrobotne, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy,
• osoby, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym,
czyli:
- osoby uzależnione o alkoholu lub narkotyków oraz innych środków odurzających po zakończeniu leczenia,
- bezdomni, którzy realizują indywidualny program wychodzenia z bezdomności,
- byli więźniowie, mających trudności w integracji ze środowiskiem;
- osoby chore psychicznie,
- uchodźcy mający problemy z integracją,
- niepełnosprawni, w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
• inne osoby, pod warunkiem, że ich liczba nie przekracza 50% ogólnej liczby założycieli.
Spółdzielnię socjalną mogą również założyć co najmniej dwie spośród następujących osób prawnych:
• organizacje pozarządowe w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
• jednostki samorządu terytorialnego;
• kościelne osoby prawne.
Osoby prawne po założeniu spółdzielni socjalnej zobowiązane są do zatrudnienia co najmniej 5 osób spośród tych wymienionych w art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych w terminie 6 miesięcy od zarejestrowania spółdzielni w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Członkostwo w spółdzielni socjalnej mogą nabyć:
• osoby fizyczne uprawnione do założenia spółdzielni socjalnej wymienione w art. 4 ust. 1 ustawy
o spółdzielniach socjalnych), które posiadają ograniczoną zdolność do czynności prawnych;
• inne osoby, pod warunkiem, że ich praca na rzecz spółdzielni socjalnej wymaga szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie spółdzielni i ich liczba nie przekracza 50% ogólnej liczby członków spółdzielni;
• organizacje pozarządowe w rozumieniu ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie;
• kościelne osoby prawne;
• jednostki samorządu terytorialnego;
• osoby, o których mowa w art. 4 ust. 1 ustawy o spółdzielniach socjalnych zatrudnione nieprzerwanie przez okres 12 miesięcy w spółdzielni socjalnej, której założycielami były osoby prawne.
Źródło: DLACZEGO WARTO zakładać Podmioty Ekonomii Społecznej? Wyd. SNRSS, 2011r
Aby uzyskać więcej informacji o funkcjonowaniu spółdzielni socjalnych zapraszamy do bezpośredniego kontaktu ze specjalistami ds. ES.
